ehhhh... ja daar heb ik wel eventjes aan gedacht. Het spreekt voor mij een beetje voor zich dat ADD multicultureel is. En toch is het misschien niet zo'n gekke gedachte om er nu eens wat speciale aandacht aan te besteden. Toen een Marokkaanse jongen vertelde dat hij waarschijnlijk ook ADD heeft, was mijn eerste gedachte toch: "goh das apart". Maar zo gek is dat natuurlijk helemaal niet. Je hoort er alleen bijna nooit iets van, omdat er cultureel over dat soort dingen niet zo snel hardop wordt gepraat. Het is toch nog een groot taboe. Er wordt dus ook niet snel hulp gezocht of aangeboden. Zo zijn er nog wel wat meer aandachtspunten wanneer het om moslims met een concentratiestoornis gaat.
Kort geleden had ik nog de bizarre ervaring dat een Ziggo monteur bij me langs kwam; een trotse rastafari -met natuurlijk een bos van die lange dreadlocks. Hij greep (tussen de telefoontjes van zijn advocaat door) mijn boek van de tafel en zei: "hee die heb ik ook". Ja dat is wel een aardig boek mompelde ik wat ingetogen en met een glimlach op mijn gezicht. Hij was er zo vol van dat ik hem maar een ander boekje heb meegegeven. Plus hij had mijn kabeltjes achter de TV netjes samengebonden. Hij vond het wel wat bezwaarlijk om mee te nemen, tot ik een kast open deed en mijn voorraad liet zien. Toen viel het kwartje dat ik dat boek, dat hij thuis druk had zitten lezen, zelf had geschreven. Dat was even flink lachen. De wereld is soms klein.
Mijn laatste ervaring was een gesprek met de zus van een bekende. Die omschreef haar broertje, met een verwrongen gezicht, als iemand met "een gaatje in zijn hoofd". Een intelligente dame en welbespraakt. Ze maakte er een handbeweging bij om te laten zien dat hij een stukje van zijn hersenen miste. Pijnlijk en ik werd er (later) van binnen erg boos van. Het is gewoon ADHD. En juist dat broertje vroeg me of de nieuwe website nog een beetje multiculti zou worden. Bij deze! Al vertel ik maar niet wat me motiveerde. Zoals altijd voor een beter begrip. Ik hoop de komende tijd nog wat rond te vragen bij buren, vrienden en bekenden om aan wat stukjes vertaling over ADD te komen.
Iets wat mensen met ADD en Nederlandse kinderen van migranten denk ik vooral met elkaar gemeen hebben, is dat gevoel dat je als het ware buiten jezelf moet treden om "normaal" te kunnen functioneren en om als "normaal" te worden beschouwd. Het is denk ik een vast gegeven dat we allemaal als mens, binnen een samenleving, niet teveel op willen vallen. Ik bedoel "je ware ik", niet de Instagrammer. Dat lukt minder goed wanneer je ADD hebt, simpelweg omdat je toch een beetje anders bent. Je kunt je kern/natuur niet uitwissen, hooguit een beetje proberen te verbergen waar nodig. Mijn Turkse buurman zei ook eens zoiets: dat hij met andere (blanke) Nederlanders over bepaalde onderwerpen maar niet praat. Je leeft dan eigenlijk een beetje met een voet in twee verschillende werelden: je wereld thuis, waar je jezelf wat meer kunt overgeven aan je instincten, dat wat je gewend bent -en de wereld daarbuiten.
In die wereld is het lastig wanneer je de tijd snel vergeet, van alles uitstelt naar morgen, of wanneer je een nachtmens bent. Iemand die chaotisch is, dromerig, van alles vergeet en snel verveeld raakt van regeltjes en routine. ADD is een gebed zonder eind, dat is waar. Maar het is al zo fijn om zeker te weten dat het niet aan jezelf ligt, dat je niet lui of dom bent en dat je het allemaal niet expres doet. En laten we het nu eens niet afdoen als: "iedereen heeft wel wat". Het is bovenal belangrijk dat iemand met ADD steun en begrip krijgt vanuit zijn/haar omgeving. Dat lukt niet wanneer iedereen maar zwijgt en mensen uit je omgeving alleen maar bezig zijn met het verhullen van foutjes uit een soort plaatsvervangende schaamte.
Het is juist zo belangrijk dat familie, school, de sportclub en/of een partner weten wat er aan de hand is, dat ze regelmatig met elkaar praten en samenwerken. Dan kan iedereen veel beter rekening houden met de persoon met ADD/ADHD, of bijvoorbeeld Asperger en anticiperen op mogelijke problemen. Ik denk ook dat het belangrijk is dat mensen, ondanks een "stoornis" en een tekort aan begeleiding, niet intellectueel worden onderschat. Je mist geen stukje van je hersenen met ADD of ADHD, maar soms moeten we onconventionele keuzes maken om toch heel gelukkig te kunnen worden en om "normaal" te kunnen functioneren. Een middenweg vinden waarbij de persoon zichzelf prettig voelt. Iemand die niet weet wat hij/zij heeft kan zich al snel als een waardeloze mislukkeling gaan voelen, verkeerde keuzes blijven maken, zichzelf opgeven (geen moeite meer doen) en zich erg eenzaam en onbegrepen gaan voelen. Er is dan niemand om mee te sparren zodra het om je gedachten, emoties en gevoelens gaat. Daarbij kan de ADDer mogelijk eenvoudige oplossingen over het hoofd zien die het leven een stuk eenvoudiger hadden kunnen maken.
ADD is in de kern een concentratiestoornis. Het wil zeggen dat je er moeite mee hebt om je langdurig op iets te concentreren en dat je snel verveeld raakt van dingen. Je hebt meer afwisseling nodig dan andere mensen. Het grootste probleem is dat je door dit alles meer moeite hebt dan andere mensen om tot activiteit te komen. Een beetje zoals een auto die maar niet wil starten omdat er niet genoeg benzine in zit. Wij mensen draaien op een heleboel verschillende soorten benzine. Allemaal stofjes die van nature in de hersenen zitten. Van 1 stofje komen we iets tekort en dat is dopamine. Dat is de hele oorzaak van ADD. Dopamine kun je goed voelen wanneer je bijvoorbeeld heel erg boos bent, heel erg blij, of wanneer je flink hebt gesport. Zonder dat stofje zou je daar allemaal helemaal geen zin in hebben en op de bank blijven zitten. Maar als je er wat van tekort komt dan ben je dus ook erg gevoelig voor verslaving. Want je hersenen willen heel graag meer dopamine hebben. Net zoals bij andere mensen voel je dopamine ook goed wanneer je iets doet wat heeeeeeel erg leuk is. Dan ben je alleen maar daarmee bezig en kost het zelfs moeite om ermee te stoppen. Vandaar dat mensen met ADD zich ineens wel heel goed kunnen concentreren wanneer iets hun interesse heeft.