Wat is ADD?

Overwegend onoplettend

ADD wil zeggen: Een gat tussen het vermogen en het uiteindelijk presteren, tussen waar je toe in staat bent en wat je uiteindelijk bereikt. Mensen met ADD hebben kort gezegd last van een concentratiestoornis. Dat wil zeggen dat je dromerig bent, je hebt last van veel gedachten en je hebt moeilijkheden om de aandacht vast te houden (concentreren). Je kunt slecht tegen eentonigheid, raakt snel verveeld en je bent chaotisch. Dit brengt enorm veel creativiteit en veelzijdigheid met zich mee. Belangrijke taken worden pas op het allerlaatste moment gedaan, veel dingen komen niet af en je komt vaak te laat. ADDers hebben alle dagen het gevoel dat zij zich moeilijk tot een taak kunnen zetten, je stelt veel dingen uit tot de volgende dag en je bent langdurig inactief.

Prestatievermogen

ADD is onzichtbaar en wordt meestal onbewust verborgen gehouden door de ADDer zelf. Op school is het prestatievermogen erg wisselvallig.

Hyperfocus

Als iets binnen de interessesfeer valt dan ben je niet meer te stoppen, dit noemen we Hyperfocus. Bij leuke dingen kan de ADDer zich ineens wel heel goed concentreren. Je hebt veel minder problemen met aandacht en concentratie wanneer iets een nieuwigheid is. Hierdoor wordt er over mensen met ADD vaak gezegd dat het ons aan discipline, wilskracht en doorzettingsvermogen ontbreekt. Hoe kan het immers dat je wel denkt aan het pakketje dat vanmiddag zou komen? En waarom vergeet je het dan toch steeds om die meterstand nog even door te geven?! Of waarom heb je wel alle aandacht voor die nieuwe app, maar komt er helemaal niets van je administratie? Hyperfocus kan ook leiden tot een obsessie en bovengemiddelde prestaties op tal van gebieden. Je kunt uren zoet zijn met een nieuwe interesse of bezigheid (terwijl de rest verwaarloost). Aan ADD kleven voordelen en nadelen.

Onzichtbare obstakels

De intelligentie wordt door ADD niet aangetast. ADDers zijn zicht bewust van hun beperkingen waardoor frustratie soms hoogtij viert in de vorm van een constant gevoel van falen, perfectionisme en kenmerken van depressie. Bij het ouder worden leer je de kenmerken en gevolgen van ADD steeds beter verbergen. ADD valt op het werk en school vaak niet op.

Plannen en organiseren

Mensen met ADD hebben veel moeite met organiseren en plannen. Dit heeft onder meer vergeetachtigheid en chaotisch gedrag als gevolg.

Is het ADD of ADHD?

ADHD (Attention Deficit Hyperactivity Disorder) is een andere bekende concentratiestoornis. Maar mensen met ADD zijn niet druk (hyperactief) of impulsief. Er zijn zowel in de hersenen als in het gedrag grote verschillen tussen ADD en ADHD. Het is niet correct om te stellen dat het enige verschil tussen ADD en ADHD het ontbreken van hyperactiviteit is. Ook is het niet juist om te stellen dat mensen met ADHD hyperactief zijn in gedrag en mensen met ADD hyperactief in gedachten. Een combinatiediagnose van ADD en ADHD is wel mogelijk, er wordt dan gesproken van het gecombineerde type ADD/ADHD of AD(H)D. Dit is de meest gestelde diagnose als het gaat om een concentratiestoornis.

Ten opzichte van ADHD en het gecombineerde type komt ADD in de meeste landen veel minder vaak voor. Omdat de groep “klein” zou zijn, is er minder interesse in wetenschappelijk onderzoek naar ADD. Volgens sommige onderzoekers hebben mensen met ADD een hoger IQ als mensen met ADHD, deze verschillen zijn echter dermate klein dat deze informatie is te verwaarlozen.

DSM Gids / handboek van de psychiatrie

In wetenschappelijke kringen staat ADD ook wel omschreven als "het overwegend onoplettend type" en tot voor kort werden ADD en ADHD veelal onder dezelfde noemer "Attention Deficit Hyperactivity Disorder" geplaatst. Sinds 2010 wordt ADD gelukkig (!) steeds vaker beschouwd als een distinctief andere type concentratiestoornis van ADHD. En toch zijn ADD en ADHD als het ware familie van elkaar. ADD en ADHD komen geregeld voor in hetzelfde gezin.

Erfelijkheid

ADD is erfelijk en komt voor bij mannen en vrouwen. De eerste kenmerken van ADD zijn vaak al zichtbaar met 6 jaar, maar worden meestal pas zorgelijk rond de pubertijd of op jongvolwassen leeftijd. ADD ontstaat niet plotseling. Ik ben er zelf nog niet van overtuigd dat ADD vaker voorkomt bij meisjes als bij jongens.

Comorbiditeiten

Mensen met een concentratiestoornis zijn meestal onderhevig aan comorbiditeiten. Dat wil zeggen dat er twee verschillende beperkingen in dezelfde persoon bestaan. Voorbeelden hiervan zijn een slaapstoornis, een rekenstoornis, dyslexie of depressie. De mate waarin deze problemen elkaar overlappen, geeft aan of er inderdaad sprake is van een meervoudige beperking/diagnose of niet. Het diagnosticeren en omgaan met comorbiditeiten ligt erg complex. Daarnaast zijn er een groot aantal andere beperkingen die veel overeenkomsten hebben met ADD, maar met andere oorzaken en gevolgen. Om deze reden kan het stellen van de juiste diagnose alleen door een deskundige worden gedaan.

Oorzaak ADD

Het gebrek aan energie, de doorgaande snelweg van gedachten/ideeën (vergeetachtigheid) en motivatieproblemen worden veroorzaakt door een kleine chemische onbalans in de hersenen. Hierdoor zijn we soms wat traag in reactie, maar door het geven van meer energie, valt dit in het dagelijks leven minder snel op. Door constant op je tenen te lopen ben je met ADD een stuk sneller door je energie heen. Dit kan op termijn leiden tot bijvoorbeeld “burn-out”. Ook bij puberende jongeren met (mogelijk) ADD moet extra gewaakt worden op burnout en/of depressie. In de pubertijd ervaar je dit niet als zodanig.

De chemische onbalans in de hersenen kan beknopt worden beschreven als een tekort aan dopamine. Dit is hetzelfde stofje dat vrijkomt als je iets doet dat erg spannend is, als je verliefd bent, als je aan sport doet of als je boos bent. Mensen met een tekort aan dopamine zijn gevoelig voor verslaving en ondervinden een groot gebrek aan motivatie bij routine klussen.

Diagnostiek

Na diagnostiek vallen uiteindelijk veel puzzelstukjes op hun plaats. Navigeer naar: Heb ik ADD?

Levente.nl 2003-2020

ADHD is al veel langer bekend dan ADD. Door het beter bekend worden van het overwegend onoplettend type is de diagnose in de afgelopen jaren veel bij volwassenen gesteld. Anno 2020 kan ik hieraan toevoegen dat ik duidelijk merk dat diagnostiek van ADD ook heel gebruikelijk is geworden bij kinderen en tieners. We zijn nu 17 jaar verder, ik ervaar deze groep een beetje als “de tweede generatie”. En ik zie verschillen ontstaan door vroege herkenning. Deze groep staat positiever in het leven. Het probleem blijft bestaan, maar er is meer begrip. En al is de “vormgeving van ADD” misschien niet altijd even duidelijk, er is tenminste acceptatie.

Met het verdwijnen van de diagnose "Asperger" uit het handboek van de psychiatrie, is het denk ik wel van belang geworden om de verschillen tussen ADD en hoogfunctionerend autisme (voorheen Asperger) beter te belichten. Hiertoe heb ik een bescheiden poging gedaan via een aparte rubriek in het menu, bovenaan deze pagina.

Verder heb ik veel hulp gekregen om informatie over ADD in verschillende talen aan te kunnen bieden. In het bijzonder Arabisch/Marokkaans en Turks. Dit is hard nodig voor mensen die nog minder goed Nederlands kunnen spreken en ter ondersteuning van bijvoorbeeld scholieren.

Meer artikelen over ADD