28 december 2020

Over eenzaamheid in Covid tijd

Wie staat de laatste tijd niet ergens in een rij te wachten, kijkt in een moment van bezinning even om zich heen, ziet overal mondkapjes lopen en denkt: wat hadden opa en oma gezegd als ze even konden zien wat ik nu zie? Ik bries van binnen nog steeds even wanneer ik dat ding weer op moet zetten, ik ben er zelf ook nog niet.

2020 was ronduit een bizar jaar. Ik probeerde net als iedereen denk ik, een plaatsje te geven aan iets dat je niet kunt zien, iets dat op bepaalde terreinen beperkingen oplevert. Het heeft een naam, net als ADD, het is van grote impact op je dagelijks leven, het blijft je verrassen, maar Ik probeer er de positieve kanten van te zien. Een soort “wishful thinking” misschien. Daar ben ik goed in, al kom je hierdoor ook voor meer teleurstellingen te staan dan nodig. Niettemin vallen er door ADD geen doden. Hoop doet leven. Je hoopt dat de mensen, die bovenaan de ladder aan de touwtjes trekken, de juiste beslissingen nemen. Dat dit alles uiteindelijk ergens goed voor is geweest. Je hoopt diep van binnen dat het allemaal inderdaad een soort “Great Reset” op gang brengt. Ten positieve weliswaar, helaas is niet iedere upgrade een verbetering. Maar waar denken we dan aan?

De wereld staat nu op pauzestand. Wat zou je willen veranderen op deze wereld als je zelf ook heel eventjes aan zo’n touwtje mocht trekken? Dat soort gedachten kwamen tijdens de kerstdagen vaak bij me op. Verliezen we de menselijke aspecten nog verder uit het oog, worden we nog individualistischer? Van binnen voel ik misschien wat verzet. De oermens in me heeft er misschien toch een tikkie moeite mee dat anderen over mijn lot beslissen. Je instinct zegt “doof het vuur en trek weg”. Maar we moeten met z’n allen thuisblijven, je kunt nergens heen. Je voelt dat er grote veranderingen aankomen, maar je hebt er weinig controle over. En toch moeten we vooruitkijken, verder dan gewoonlijk. Hoe gaat de wereld eruitzien en hoe kan ik daarop anticiperen als individu?

Dit alles voelt toch al een beetje als een soort groot keerpunt. Ik denk even aan een stelletje dat hun kleine huiskamer momenteel heeft omgebouwd tot kantoor, iedere dag samenleven, wonen en werken op enkele vierkante meters. De senioren in het rijtje achter me hebben allemaal Covid en ik probeerde uit alle macht om de oudere mevrouw met het hondje die het me vertelde, normaal aan te blijven kijken en geen extra schrik aan te jagen. “Mijn zoon belde zo aardig en vroeg of hij welkom was met zijn gezin” vertelde ze opgelucht. Het vertrouwen in jezelf en je medemens wordt in 2021 vrijwel zeker nog verder op de proef gesteld.

Wanneer ik in gesprek raak met iemand en mijn mondkapje opzet, voelt het zelfs een beetje alsof ik dat vertrouwen loslaat. Een soort ieder-voor-zich mentaliteit die ik blijkbaar liever uit de weg ga. En toch was dat voor veel mensen de laatste jaren, de enige manier om te kunnen (over)leven. We moeten sinds 2020, iets onwennig, andersom gaan denken, het belang, de veiligheid, de gezondheid en het welzijn van de ander vooropstellen. Ik ben heel erg benieuwd hoe dat vorm gaat krijgen en natuurlijk naar de gevolgen op de lange termijn. Ook op persoonlijk niveau. Wonen, werken, liefde, leven enz.

Je zou het liefst alvast heel eventjes naar het nieuws van 2025 willen kijken. Of toch maar niet… Bill Gates heeft het over de aanschaf van anti-muggen-netten en lijkt op het hoogtepunt van de eerste Covid-golf vooral tegen muggen te waarschuwen. Ziekte verspreidende muggen die rap met ons mee globaliseren en die geen anderhalve meter afstand houden. De olie-industrie stort in, Apple gaat blijkbaar ineens auto’s produceren, er is een battle gaande om de kwaliteit en levensduur van batterijen flink te vergroten. Het world Economic forum lijkt zich vooral bezig te houden met “monetair beleid” (geld) en het creëren van banen. “Social justice” komt sporadisch aan de orde. Gelukkig is er veel aandacht voor het heruitvinden van scholing en natuurlijk het klimaat. Het is jammer dat de gasrekening (kachel) al onbetaalbaar is geworden, want anders zou ik met Covid toch zeggen: “doe maar eens een stevige winter erover waarbij de ijspegels een week of 6 aan het dak hangen”.

Veel van de te verwachten technologische veranderingen zijn in mijn ogen een soort “dream come true”. Tegelijk kom ik nu al mensen tegen die gillend gek worden van thuiswerken, het gemis van collega’s en de afzondering. Juist zo’n vrouw die altijd tiptop gekleed is, goede baan, punctueel, nooit veel tijd, altijd in de weer en wat afstandelijk. Toen ik hier een paar jaar terug voor het eerst kwam wonen en haar met mijn bij elkaar geraapte moed toevertrouwde dat ik met oud en nieuw helemaal alleen was zei ze: ‘oh je kan smiddags wel even komen hoor.” Ik heb ook mijn trots: afgewimpeld natuurlijk. Nu had ze een blik in haar ogen van eenzaamheid en afschuw. Ze zoekt op straat ineens regelmatig contact voor een kort praatje. Tegelijk zichtbare angst om niet besmet te raken. Als ik aan een touwtje zou mogen trekken dan zou ik dat aspect; een stukje menselijkheid naar elkaar toe, een stuk willen vergroten. Niet dat het niet meer in ons zit, maar er was geen ruimte meer voor. Het voelt al vreemd om in verledentijd te spreken, maar we zitten nog in lockdown dus ik blijf nog even hoopvol en positief.

We zien steeds vaker beelden van mooie, leuke, lieve en spontane mensen die openlijk durven toe te geven dat zij zich alleen voelen en geen vrienden hebben. Dan is er herkenning en galmt er door de keuken: ‘wat is dat toch, er mankeert niets aan die meid/knul”. Aan de andere kant dat herkenbare gevoel van “tja, het moet wel oprecht zijn, je zoekt ook geen liefdadigheid, dus dan maar liever alleen". Waar het allemaal ook vandaan komt, dit probleem van eenzaamheid neemt duidelijk toe en kwam al steeds vaker aan het licht, nog voordat Covid-19 uitbrak.

Toen de eerste golf uitbrak duurde het lang voordat de psychologische gevolgen onder de loep werden genomen. Er werd geopperd dat het met mensen die meer gewend zijn aan eenzaamheid en afzondering door hun anders zijn, momenteel goed ging. Zij zouden zich nu minder alleen en anders voelen; een soort gedeelde smart is halve smart gedachtegang. Ik heb er al lang en vaak bij stilgestaan of ik dat zo voel. Als ikke, maar ook als ADDer. En ik geloof toch van niet.

Het overgrote deel van mijn familie is overleden, of jaren geleden naar het buitenland geëmigreerd. Ik heb het “alleen thuis zijn” altijd wat moeten relativeren om me niet te zielig te voelen. Mijn tak van de familie is letterlijk een soort uitstervend ras en ik ben met mijn broertje samen zeg maar het laatste exemplaar. We verschillen 9 jaar in leeftijd. Bij ons thuis waren de extra stoelen in huis bijna nooit bezet tijdens de feestdagen. Ik kan uit ervaring zeggen dat helemaal alleen zijn (je ouders tellen natuurlijk niet mee), met je verjaardag, kerst of oud & nieuw, nooit zal wennen en dus ook nooit een nieuw normaal zal worden. Het helpt niet als je jezelf daarbij ook nog een beetje anders voelt, terecht of onterecht, al dan niet door ADD. Je leert het vanzelf, of je nou wil of niet, om het alleen zijn wat beter te (ver)dragen.

Er komt wat licht cynisme in me op, als ik Robert ten Brink (vriendelijke man verder) vanuit zijn Kerstbus hoor roepen dat niemand met Kerst alleen mag zijn. Ieder jaar weer. Vooral de fantasie, sprankels, glitters en blije gezichten doen het ‘m. Ik hou ervan, het kleine meisje in me wil zo graag in dat soort dromen en sprookjes geloven, maar de realiteit is zo vaak anders: in gezinnen waar veel mantelzorg nodig is, ADD, ADHD, waar ouderen moeten worden verzorgd, waar een ernstige handicap speelt, een scheiding of andere narigheid.

Thuis kijken we eerlijk gezegd toch met wat verbazing naar beelden op TV, van mensen die in lockdowntijd bijna huilen omdat ze niet kunnen “kiezen” met wie ze de feestdagen moeten doorbrengen. Het is voor ons toch een beetje alsof je naar een ander universum kijkt. Gelukkig heb ik zelf nog de nodige ervaring opgedaan van het heen-en-weer cruisen tussen ouders en schoonouders op verschillende feestdagen en de shock van het aantreffen van huiskamers vol met mensen overleefd, anders was ik nu kennelijk wereldvreemd geweest. De wereld zal zich er nu hopelijk ook meer op moeten gaan inrichten, om ook mensen aan te spreken en faciliteren die “gewoon” alleen zijn. Jong -en oud. Daar zitten vast veel mensen met ADD en ADHD tussen.

Ik heb me sinds het begin van de uitbraak eigenlijk nog geen moment verveeld en ben voor mijn gevoel nog steeds behoorlijk druk met van alles. Een deel van dat gevoel van “alleen zijn” is denk ik inherent aan ADD en zit er nog steeds. Het andere gedeelte beschouw ik als een hindernis wanneer het even opkomt, maar ik heb er ook vertrouwen in dat het vanzelf weer verdwijnt. Zodra de klok 12 uur heeft geslagen op oud en nieuw bijvoorbeeld, want dat keert de wereld meestal onmiddellijk terug naar normaal. Dat zal in 2021 wat anders zijn.

Voorlopig richt ik me eerst nog even op het produceren van een flinke berg oliebollen en wens iedereen veel kracht, moed, doorzettingsvermogen en een heel erg gezond 2021 toe. Ik hoop dat er iemand in je leven is die af en toe even aan je denkt en een lach op je gezicht bezorgd.

Hartelijke groet, Karin Windt
www.Levente.nl